⚡️ پیشوند در زبان‌شناسی یک وند است که پیش از فعل می‌آید و در معنای آن فعل تغییراتی پدید می‌آورد. این روش زایش فعل، یکی از مهمترین ویژگی‌های زبان گیلکی است. (
رجوع شود به پست شماره ۱۰۴)
پیشوندها در زبان گیلکی در گۊیش‌های مختلف عبارت‌اند از:
هَ/ها/فا (ha/fa)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی به سمت بیرۊن/ به سمت بالا» می‌دهد.
مثال:
کشئن (=کشیدن)
هکشئن/ فاکشئن (=به سمت بیرۊن یا بالا کشیدن)
مثال:
کتن (=افتادن)
هکتن (=به سمت بیرۊن نشر پیدا کردن؛ منتقل شدن بیماری؛ سرایت کردن)
مثال:
رؤندن (=راندن)
هارؤندن (=به سمت بیرۊن هدایت کردن؛ مثلا هیش کردن مرغ‌ها)
فۊ/فَ/هۊ/هَ (ha/hu/fa/fu)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی به سمت پایین» می‌دهد.
مثال:
گۊدن (=کردن)
فۊگۊدن (=ریختن؛ به سمت پایین کردن)
مثال:
چمسن (=خم شدن)
فچمسن/ هچمسن (=به سمت پایین خم شدن)
د/دۊ/دؤ (da/du/do)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی در چیزی/ در جایی» می‌دهد.
مثال:
کتن (=افتادن)
دکتن (=در چیزی افتادن)
مثال:
مۊردن (=مردن)
دؤمۊردن (=در چیزی مردن؛ غرق شدن)
وَ/وی/ور/او (va/vi/var/u)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی بر/ از سر/ از سمت بالا» می‌دهد.
مثال:
گیتن (=گرفتن)
وگیتن/ویگیتن (=بر گرفتن؛ برداشتن)
مثال:
سادن (ستاندن)
اۊسادن/ وسادن (=بر ستاندن؛ برداشتن)
وا/و (va/ve)
این پیشوند گاه پیش از فعل می‌آید و به آن معنی باز، دوباره» می‌دهد و گاه معنی فعل را ناقص و جزئی» می‌کند.
مثال:
گردستن (=گشتن)
واگردستن/ وگردسن (=بازگشتن؛ برگشتن)
مثال:
بیشتن (=برشته کردن)
وابیشتن (=جزئی برشته کردن؛ تفت دادن)
در (dar)
این پیشوند پیش از فعل می‌آید و به آن معنی به سمت بیرۊن» می‌دهد.
مثال:
گۊدن (=کردن)
درگۊدن (=بیرۊن کردن)
مثال:
شؤؤن (=رفتن)
درشؤؤن (=در رفتن)
ج/جی/جا (ja/ji/je)
این پیشوند پیش از فعل می‌آید و معنی از درون به بیرون» به فعل اضافه می‌کند.
مثال:
کفتن (=افتادن)
جکفتن (=از درون در چیزی افتادن)
مثال:
ویشتن (=پریدن)
جیویشتن (=در رفتن)
✍ فرهنگ
درباره این سایت